لیست کاملی از اصطلاحات عامیانه و کوچه بازاری قسمت 284

چوغ-چوب

آواز خر در چمن(آواز ناخوش و گوش‌خراش)
پیر بی خواب-کسی که دیر یا کم بخوابد-کودک

ریزه خوانی کردن-غرغر کردن-نق زدن-ایراد گرفتن

 

چراغ پا شدن-بر روی دو پا ایستادن اسب

دو به دست کسی افتادن-به دست آوردن فرصت برای اعمال نظر-قدرت نمایی یا انتقام جویی

چشم نداشتن برای دیدن کسی-تحمل نکردن کسی-از کسی بدش آمدن

چلاندن-فشار دادن برای آب گرفتن

پا به ماه-آبستنی که در ماه آخر خود است

جان کلام-اصل مطلب

دست و پا چلفتی-بی عرضه-نالایق-بی دست و پا

پس بودن-عقب افتادن از دیگران

خوش رقصی کردن-چاپلوسی کردن-خود شیرینی کردن

ریز ریز-خرد شده-کاملن خرد

جا در جا-فورن-جا به جا

 

رودربایستی داشتن-ملاحظه کردن-پروا داشتن
به هم بافتن-سر هم کردن-از خود درآوردن
تغ و لغ-چیزی که نظم خود را از دست داده است-سست
از کیسه خوردن(از جیب خوردن)

به کسی نگفتن که بالای چشمت ابروست-به کسی که ساده ترین مطلب را نمی پذیرد یا تحمل نمی کند و زود رنج یا زود خشم است نمی توان چیزی گفت

خدمت رسیدن-به حضور رسیدن

دَرَنگ-صدای شکستن چیزی یا زدن سیلی

 

چغل خور-سخن چین

به حرف آوردن کسی-کسی را به سخن گفتن واداشتن

حق کسی بودن-سزاوار و مستحق چیزی بودن
داغان کردن-از هم پاشاندن-متفرق کردن

دوختن چشم-زل زدن-با دقت چیزی را نگاه کردن

خربازار-شلوغ بازار-بی حساب و کتاب

دست و رو نشسته-ناکس-ناچیز

آب دندان خوردن(حسرت خوردن)

بینی و بین الله-میان من و خدا-انصافا-الحق

اشکال‌تراشی-ایرادگیری-گره در کار اندازی
بنا بودن-قرار بودن

از تو به‌خیر و از ما به‌سلامت(ما را از این پس با یکدیگر کاری نیست)

راست و ریس کردن-آماده کردن-به ظاهر درست کردن

پیشانی-بخت و اقبال-طالع

رفتن بالای منبر برای کسی-پشت سر کسی بد و بیراه گفتن-غیبت کردن

بی گدار به آب زدن-نسنجیده به کاری اقدام کردن-بی احتیاطی کردن

چشم و ابرو-زیبایی چهره

افت کردن(کاهش یافتن، کم شدن)
پدر مادر دار-نجیب-اصیل-آبرومند و خوب
زدُ وازد-زیر و رو کردن کالا و سوا کردن نوع به تر
جای ارزن نبودن-بسیار شلوغ بودن-جای سورن انداختن نبودن-سگ صاحبش را نشناختن

پت پت کردن-صداکردن فتیله ی چراغ بر اثر تمام شدن روغن آن
آواز کوچه‌باغی-آوازی که جاهل‌ها می‌ خوانند و یکی از گوشه‌های دستگاه شور است

خاصه پز-نانوایی که نان خوب می پزد

دلمه-لخته-منعقد-سفت شده

چشم و گوش بسته-بی تجربه و بی اطلاع

درگیر شدن-گرفتار شدن-دچار آمدن-برخورد کردن

دروغ دون-مطالب نادرست و سراسر دروغ

زیر دُم سُست-زن منحرف

آفتابی کردن-پدیدار کردن

اختر شمردن(شب‌بیداری)

جیز-اسم صوت در زبان کودکان به معنی سوختن
روی هم ریختن-توطئه کردن برای پیش بردن کاری-توافق در امری-رابطه ی عاشقانه و جنسی با هم پیدا کردن

 

بی بو و بی خاصیت-کسی که سود و زیانی ندارد

تغ تغ-صدای برخورد دو چیز به هم

تر و چسب-بی درنگ-بی معطلی-فرز و چابک
 

پهلو فنگ-نگاه داشتن تفنگ به موازات و عمود بر زمین

رج کردن-رج بستن

چهار چشمی پاییدن-با دقت مواظب بودن

چوب سیگار-نی سیگار

روی هم رفته-جمعن-بر روی هم

پاشنه ی کسی را کشیدن-با فریب کسی را به کاری برانگیختن

دهن خود را آب کشیدن-دهان خود را طاهر کردن-استغفار کردن

اسم درگوشی-نام دوم فرد مسلمان که نام یکی از امامان است

خشت انداختن-لاف زدن-گزافه گفتن

چشم گرم کردن-چرت زدن-اندکی خوابیدن

حرف روی حرف کسی آوزدن-برخلاف حرف کسی چیزی گفتن-با حرف کسی مخالفت کردن

از جنب و جوش افتادن(آرام گرفتن، شور و هیجان خود را از دست دادن)

خش افتادن-خراش افتادن

پر ادعا-متکبر-از خود راضی-قمپز در کن

دُم لابه-چاپلوسی-تملق
دیالله-زود باش دیگه !
پاشویه کردن-شستن پای بیمار با آب گرم نمکدار برای پایین آورد تب

خدا روز بد نده-چشم بد دور-روز بد نبینید

از کسی کشیدن-از کسی رنج کشیدن

ارزیاب(کسی که بها و ارزش پولی چیزی را تعیین می‌کند)

تق و پوق-سر و صدا-بگیر و ببند

دست و پا شکسته-ناقص-ناتمام

بی پرده-رک و صریح-آشکار

جیز کردن-سوراندن به زبان کودکان

چپ دست کسی-که کارهایش را با دست چپ می کند

دست کسی را بند کردن-به کاری گماشتن

اَنف کسی معیوب بودن(ابله بودن، خل بودن)

چراغان-جشن و سرور پر چراغ
 

چراغ زنبوری-نگا. چراغ توری

 
پیش کردن-راندن به جلو

رو به راه کردن-آماده و مهیا کردن
الف الف کردن-قاچ‌قاچ کردن

چشم را بستن و دهان را باز کردن-با بی شرمی دشنام دادن

ریقش درآمدن-بیرون زدن مواد درون امعا و احشا

تنگ شدن خلق-عصبی شدن-بی حوصله شدن-خشمگین شدن

 

زورکی-از روی بی میلی-تصنعی

آنجا رفتن که عرب نی انداخت(به جایی دور و بی‌بازگشت رفتن)

چل و چو افتادن-شایعه در دهان مردم افتادن

خدا به رد-در پناه خدا

 

 

پر اشتها-کسی که متمایل به خوردن زیاد است

پیش پا افتاده-کم ارزش-حقیر-معلوم-آشکار

خدا به رد-در پناه خدا

پشتی کردن-حمایت کردن-یاری کردن
آش همان آش و کاسه همان کاسه-چیزی تغییر نکرده

دستی از دور بر آتش داشتن-از حقیقت امری بی خبر بودن-قضاوتی سطحی از چیزی داشتن

ترق و تروق-سر و صدای به هم خوردن دو یا چند چیز

زیر پای کسی را خالی کردن-زیر پای کسی را جارو کردن

پر ادعا-متکبر-از خود راضی-قمپز در کن

دیر رس-میوه ای که دیر می رسد

خیس گذاشتن-در آب ریختن آرد برای تهیه ی خمیر

خواربار-ارزاق-خوراک

چرخی-کبوتری که در آسمان معلق می زند-کسی که روی چرخ و گاری چیزی می فروشد

بسلامت-همراه با تندرستی-تندرست-در پاسخ به خداحافظی گفته می شود

از کسی کشیدن-از کسی رنج کشیدن

درچین و ورچین-جمع و جور کردن-مرتب کرد

انگشت در سوراخ مار کردن-دانسته خود را هلاک کردن
از خوشحالی در پوست نگنجیدن(از شادی سر از پا نشناختن)
بازار شام-جای شلوغ و در هم و بر هم

جَر-پیچ و خم راه

توپ ِ توپ-ثروتمند-بی نیاز

خایه-بیضه-جرات

چار چشم-کسی مه عینک می زند

دستمال کاغذی-قطعات کوچک کاغد که به جای دستمال پارچه ای به کار می برند

پرت از مرحله-دور از اصل موضوع

زرد گوش-بی رگ-ترسو

دلسوزه-سوختن دل از حسد و مانند آن

چرب کردن-روغن یا کرم مالیدن

اوت بودن(بی‌خبر بودن، از مرحله پرت بودن)

خاکروبه-زباله-آشغال

به خشت افتادن-متولد شدن-به دنیا آمدن

به عمل آوردن-به اجرا در آوردن-برای استفاده آماده کردن

تازه کردن گلو-چیزی نوشیدن و سرحال آمدن

از شوخی گذشته-حالا برسیم به مطالب جدی

خز گیر آوردن-نگا. خر گرفتن کسی

 

آدم‌قحطی-کمیابی آدم های کارآمد
حاشیه دار-کناره دار

دال-خمیده-کج

آب به آب شدن-تغییر آب و هوا دادن-بهبود یافتن به سبب سفر

در قوطی هیچ عطاری یافت نشدن-به کلی نایاب بودن

حیوون-نگا. حیوان

دوبلور-دوبله کننده

برو برگرد-چون و چرا

 
پا برهنه وسط حرف کسی دویدن-کسی را قطع کردن- آفتابه برداشتن
 

بی غم-بی خیال-لاقید-بی درد

از بام خواندن و از در راندن-خواستن و به بی‌میلی تظاهر کردن
از خر افتادن(نابود شدن، مردن)

 

در دهان افتادن چیزی-مشهور شدن چیزی-فاش شدن-رسوا شدن

از سر دست-کار یا سخنی که فورا و بدون تامل بکنند یا بگویند

راحت کردن-کشتن

درچین و ورچین-جمع و جور کردن-مرتب کرد

دست گرفتن کسی-مسخره کردن-به ریشخند گرفتن

از سر وا کردن-کاری را سرسری انجام دادن

از خرس مویی کندن-از مردم خسیس چیزی درآوردن-هرچند ناچیز باشد

بی ریخت کردن-کتک زدن

چمباتمه-حالت روی دو پا نشستن و زانوان را بغل کردن

جان به لب رسانیدن-صبر و طاقت کسی را تمام کردن

دلادل-پُر-نهایت بزرگی-شکم زن آبستن
بغلی-چیز کوچکی که در بغل جا بگیرد-بطری کوچک
 

کار شگفت‌انگیز کردن

دهنی شدن-آب دهان خوردن به غذا یا چیزی

انگشت عسلی به‌دیوار کشیدن(هنگامه بر پا کردن، مردم را متوجه‌ی جایی کردن)

اُق گرفتن(حالت تهوع پیدا کردن)

آه از نهاد کسی برآمدن(نهایت تاسف به کسی دست دادن)

پاپی چیزی بودن-چیزی را دنبال کردن-به چیزی محل گذاشتن

حلبی آباد-آلونک نشین های خارج از شهر

اوراق شدن-از هم پاشیدن-از کار افتادن

حرص گرفتن-ناراحت شدن-لج کردن

تو حرف کسی دویدن-حرف میان حرف آوردن-حرف کسی را قطع کردن

چرند-حرف پوچ و بی معنی

درس خوان-شاگرد زرنگ و کوشا

چنگ مالی کردن-چیزی را زیاد دست مالی کردن

اُس و فُس-اصل-مایه-چهارستون بدن

جا دار-وسیع-فراخ

تفنگ دار-جنگنده ی مسلح به تفنگ

زار زدن لباس به تن-ناجور و نامناسب بودن لباس

جوش آمدن-به خشم آمدن-کج خلقی سخت کردن

جیر جیرک-آدم پر سر و صدا-اهل داد و فریاد

زیاده روی-افراط-اسراف

 

تاب برداشتن-خم شدن-شکم دادن-لوچ شدن چشم

درگاهی-آستانه

بله گرفتن-رضایت عروس را گرفتن

به دندان کشیدن-خون دل خوردن-کاری پر زحمت انجام دادن
بلند کردن-دزدیدن-بیدارکردن از خواب-تور کردن

خیس شدن-تر شدن

در هچل انداختن-به درد سر انداختن-به مخمصه انداختن

دست و پای خود را جمع کردن-ترسیدن و مواظب گفتار و کردار خود شدن

آپارتی-زن بی‌حیا و بدزبان-سلیطه-پاچه‌ورمالیده

آش کشک خاله-کار ناگزیر-تکلیفی که بر عهده‌ی کسی باشد

حساب و کتاب از دست کسی خارج شدن-اداره و نظم امور از دست کسی در رفتن

پیر پاتال-فرتوت-کهن سال

چین و خم-پیچ و تاب

آدم سر به راه-شخص خوب و نجیب-کسی که مزاحم دیگران نیست

پر افاده-متکبر-مغرور

آبستن فرزندکش(دنیا، روزگار)

 

در آمدن از جلوی کسی-با کسی مقابله به مثل کردن-در برابر کسی مقاومت کردن

خواستگار-کسی که به پسندیدن و گُزیدن دختر یا زنی می فرستند

تریاکی-معتاد به تریاک

 

آبجی خاک‌انداز(زن فضول و خبرچین)
پنج تن آل عبا- پنج تن

بوق سگ-بسیار دیر وقت

اله و بله(چنین و چنان)

دوما-در ثانی-دیگر آن که-دوم آن که
از شیر مرغ تا جان آمیزاد(از سیر تا پیاز)
اگشت توی شیر زدن و مایه گرفتن برای کسی(برای کسی نقشه کشیدن، از کسی بد گفتن)

توپ علی گلابی زدن-بلوف زدن-بی پول سر قمار نشستن

چرم پاره-خرده های چرم در دکان کفاشی

چسو-ترسو-بزدل-آن که بسیار چس دهد

روی دست کسی ماندن-به فروش نرفتن-باد کردن

روغن زرد-روغن حیوانی

چشته خور کردن کسی-کسی را از لطف خود بهره مند کردن

ادا اصول-ادا اطوار
دست و رو شسته-بی شرم-وقیح

چشم کسی آلبالو گیلاس چیدن-نگاه کردن و ندیدن

تپیدن-به زور و با پر رویی وارد جایی شدن

 

 

تیار-درست و آماده

 
از این حَسن تا آن حَسن صد گز رسن(در باره‌ی دو چیز گویند که ظاهری یکسان و بهایی بسیار متفاوت دارند)

تو خشت افتادن-به دنیا آمدن

 

با کرم الکاتبین بودن حساب کسی-گرفتار وضعی شدن که فقط خدا می تواند آدم را نجات بدهد
دست نشانده-زیر دست-مطیع-فرمان بردار

دق-غصه و ناراحتی-نوعی بیماری روحی که بیمار را رنجور می کند و از بین می برد

ترتیب کسی را دادن-کسی را تنبیه کردن-به حساب کسی رسیدن

چاقچوری-زنی که چاقچور می پوشد-زن باحجاب

زاغول-دارای چشمان آبی رنگ

چله دادن-برای مراسم چهلم مرگ کسی غذا دادن

 

 
پرت کردن حواس-حواس را از اصل موضوع منحرف کردن

راه مکه-کهکشان

حرف دو پهلو-نگا. حرف پهلودار

دوا خور-معتاد به الکل

 

خط و نشان کشیدن-تهدید کردن

روی باد هوا بودن-سست و بی پایه بودن

بی بخار-بی خاصیت-بی عرضه-ناتوان
بازداشتگاه-زندان موقت

خر داغ کردن-ناامید شدن-ناکام شدن

 

خار چشم کسی بودن-مایه ی عذاب کسی بودن

 
از بن گوش(کمال بندگی و خدمتکاری)

دور ریختن-دور انداختن-بیرون ریختن

از شیر مادر حلال‌تر(چیزی که در تعلق آن به کسی تردیدی نیست)

 

دور تسبیح-بسیار و بی شمار

بار آوردن-تربیت کردن-ایجاد کردن-تولید کردن-نتیجه دادن-سبب شدن

آفتاب‌نشین کردن کسی(کسی را از هستی ساقط کردن، خانه‌خراب کردن)

جالباسی-کمد لباس-جا رختی

بازداشتن-منع کردن-مانع شدن

بامبول سوار کردن- بامبول در آوردن

دُم سیخ شدن-سقط شدن-مردن

خراب شدن-از کار افتادن-منحرف
چار نعل رفتن-تند رفتن-به تاخت رفتن

پیش بینی کردن کار یا شخصی
داوطلب-خواستار-نامزد

رقصاندن بز-هر دم بهانه گرفتن

جوش خوردن-لحیم شدن-به هم پیوستن-معاشرت کردن با دیگران

به پای کسی زحمت کشیدن-برای کسی زحمت کشیدن

دست از پا دراز تر-مایوس شده-ناموفق
چُلمن-پخمه-کسی که زود گول می خورد

به چشم آمدن-قابل توجه بودن-ارزش داشتن

از آن نمد کلاهی به کسی رسیدن(بهره بردن از چیزی، نصیب بردن)

با هم کنار آمدن-با هم ساختن

خزانه کردن-نشاء و قلمه ی درختی را در زمین کاشتن تا پس از سبز شدن در جای دیگر بنشانند

از دندۀ چپ پا شدن(سخت عبوس و کم‌حوصله بودن)

الف الف کردن(قاچ‌قاچ کردن)

ریش گرو گذاشتن-ار احترام و اعتبار خود برای وساطت در کاری بهره گرفتن-ضمانت کردن

 

جیر و ویر-داد و بی داد-سر و صدا-نوعی خوراک که از اسفناج پخته و تخم مرغ می پزند

خیک محمد-آدم چاق و فربه

باد توی گلو انداختن- باد به غبغب انداختن

زاییدن زیر کاری-کاری را به دلیل دشواری به پایان نرساندن

تخت شدن-صاف و هموار شدن-کاملا نشئه شدن

دید و بازدید-ملاقات خویشان و دوستان با یکدیگر

چیلی-بدبیاری

چشم ِ غربال-سوراخ های غربال

باغ وحش-جایی برای نگهداری انواع حیوانات غیر اهلی

پی گرفتن-دنبال کردن کار

انگشت زدن(انگشت در چیزی فرو بردن، امضاء کردن با اثر انگشت)

 

توالت رفتن-به دستشویی رفتن

ریش بابا-نوعی انگور درشت دانه

بیخ-کاملا نزدیک-تنگ چیزی

چینی بند-چینی بند زن

تنه خوردن-وارد شدن فشار تنه ی کسی به تن کس دیگر

پاشنه بخواب-کفش راحتی

 
دو زاری کسی افتادن-به اشارات و کنایات پی بردن

بی پیر-آدم بد و تربیت نشده-چیز سخت-کار دشوار

اشکال‌تراشی(ایرادگیری، گره در کار اندازی)

دوش گرفتن-زیر دوش ایستادن و خود را شستن

تب و تاب-سوز و گداز
زیر و زبر گذاشتن-حرکت گذاشتن برای حروف-اِعراب

آفتاب‌زردی(غروب آفتاب)

از هفت دولت آزاد بودن(شاد و آزاد بدون نگرانی از قضاوت دیگران زندگی کردن)

 
حق التدریس-مزد آموزگار

زیر غلیانی-ناشتایی-غذای صیح-چارپایه ای که زیر غلیان می گذارند

از بیخ گوش کسی گذشتن(در برابر خطری قرار گرفتن و آسیب ندیدن)

خرج برداشتن-پول لازم داشتن

 

خرج جیب-توجیبی-خرج غیر لازم

تره خورد نکردن برای کسی-کم ترین اهمیتی برای کسی قایل نشدن

ته چیزی را بالا آوردن-تا آخر خوردن-تمام کردن

اخ و تف کردن(آب دهان بیرون افکندن)

بوگندو-آدم کثیف و بد بو

به هم خوردن حال-استفراغ کردن-بالا آوردن

رگ زدن-بریدن شریان برای کشتن کسی

استخوان خرد (نرم) کردن(با رنج و زحمت بسیار چیزی به‌دست آوردن، دود چراغ خوردن)

استخوان‌دار(محکم، بااراده)

 

 

دردسر تراشیدن-ایجاد زحمت و گرفتاری کردن

چس خوری-خست-بخل
به دل آوردن-در خاطر نگاه داشتن-از یاد نیردن

زیر آب-مجرایی در ته مخازن آب برای خالی کردن آن ها
تصدق شدن کسی را-بلاگردان کسی شدن-قربان صدقه ی کسی رفتن

خط خطی-درهم-خراب-متشنج-با خطوط زیاد روی آن ناخوانا شده

از این دنده به آن دنده غلتیدن-از درد یا فکر و خیال نخوابیدن
پَتی-لخت-برهنه

زیر سبیل کسی را چرب کردن-رشوه دادن به کسی

دنگ کسی گرفتن-هوس نابه جا کردن برای انجام کاری-تصمیم ناگهانی برای کاری گرفتن
درز و دوز-شکافتن و دوختن-راست و ریس کردن کار

پاشیر-گودال پای شیر آب

دو دستی تقدیم کردن-با رضایت خاطر و احترام دادن

 

چراغ پا شدن-بر روی دو پا ایستادن اسب

پشت چیزی گذاشتن-با پشتکار دنبال چیزی رفتن-کاری را با اراده ی محکم دنبال کردن

چرک-کثیف

 

دو لا پهنا-پارچه ای که عرض آن دو برابر عرض پارچه های معمولی است

 

چغل خور-سخن چین
بی غم-بی خیال-لاقید-بی درد
چشم و ابرو نازک کردن-ناز و افاده کردن

بکُش-تا سر حد مرگ-بیش از حد توانایی

چادر-پوشش زنان مسلمان ایرانی که پارچه ای است نیم دایره که دنباله ی آن تا پشت پا می رسد

رمباندن-خراب کردن

چراغ خواب-چراغ کم نوری در اتاق خواب

تک و تو-توان و قدرت-شتاب

خون جگر-رنج بسیار-غم فراوان

خواهر خوانده-دوست صمیمی

چرچر کردن-از ثروت بادآورده ای روزگار گذراندن

بازاری-دارای شغلی در بازار-مبتذل

جیره-سهم معین

بامبول-حقه-کلک

داغ به دل کسی گذاشتن-کسی را عزادار کردن
از خر شیطان پایین آمدن-از لجاجت دست برداشتن-از تصمیم نادرستی منصرف شدن
تعارف دادن-هدیه فرستادن-پیشکش کردن

 

راستی؟-واقعن؟ آیا درست است؟
دور کسی گشتن-قربان صدقه ی کسی رفتن

آفتاب گرفتن(زیر آفتاب خوابیدن)

خر کسی از کرگی دم نداشتن-از حق خود گذشتن-از حرف خود برگشتن

دسته جمعی-باهم-گروهی

جوش خوردن زخم-به هم آمدن سر زخم و پوست نو آوردن

رمبیده-خراب شده-فرو ریخته
ریزه کردن-خرد خرد کردن-قطعه قطعه کردن
بیسار-فلان

جیک و بیک-دو روی قاپ-دوستی صمیمی