کاملترین مجموعه فرهنگ لغات و اصطلاحات کوچه بازاری مردم ایران قسمت 248

در دهان ها افتادن-شایع شدن-شهرت یافتن

پلاس بودن-ویلان و سرگردان بودن

 
 

 

 
پیش بُر-کسی که زود کار را پایان می دهد

توالت-مستراح-دستشویی-آرایش-بزک

خیت شدن-شرمنده شدن-کنفت شدن-بور شدن

زیر گوشی-بالش بسیار کوچک که هنگام خواب زیر گوش می نهند

زاغه-جای نگاه داری گاو و گوسفند-حانه ی بسیار محقر-انبار مهمات

چند مرده حلاج بودن-چه اندازه جسارت و توانایی داشتن

تلق و تولوق-صدای ناهنجار

تحویل گرفتن-به کسی احترام گذاشتن-از کسی پذیرایی کردن

چای صاف کن-وسیله ای نوردار برای صاف کردن چای به هنگام ریختن به استکان یا فنجان

خاله وارفته-آدم شل و ول و شلخته

رنگ گذاشتن و رنگ برداشتن-رنگ به رنگ شدن
از آب گل آلود ماهی گرفتن(از اوضاع درهم و آشفته بهره گرفتن)

پرداخت کردن-صیقل دادن-جلا دادن

خزانه کردن-نشاء و قلمه ی درختی را در زمین کاشتن تا پس از سبز شدن در جای دیگر بنشانند

آغا‌پنبه-زن بسیار سفیدرو-عروسک پنبه‌ای

زهکونی-اردنگی-تیپا

از خر افتادن(نابود شدن، مردن)

آدم استخوان‌دار(کسی که اراده و پشتکار دارد)

روکش درکش کردن-ساخت و پاخت کردن

چانه-گلوله ی خمیر نان

روی خود کشیدن-رو کشیدن

 

رعایت کردن-نگاه داشتن حق کسی

رَب و رُب ندانستن-ساده دل بودن-چیزی نفهمیدن

ریش بابا-نوعی انگور درشت دانه

 

دمار از کسی درآوردن-کسی را سخت آزار دادن-کشتن

آهوی خاور(آفتاب)

دختراندر-نادختری-دختری که از شوهر یا زن دیگری باشد

به خود گرفتن-به خود پنداشتن-مربوط به خود دانستن

چراغ باران-چراغانی

تیر رس-میدان دید-منطقه ی نزدیک

بازداشتی-زندانی موقت

چار زانو نشستن-نوعی نشستن به طوری که زانوها در راست و چپ و پای راست زیر زانوی چپ و پای چپ زیر زانوی راست قرار گیرد-نهایت ادب و نزاکت

تُپ تُپ-صدای تپش قلب بر اثر ترس و هیجان

از زور پسی-از روی ناچاری-اجبارن

خِر کسی را چسبیدن-گریبان کسی را گرفتن و چیزی از او طلب کردن

چوب-واحد پول در معاملات بازاری برابر با هزار تومان

دوز و کلک-توطئه-مقدمات طرح کاری نامشروع

پی جوری کردن-پی جویی کردن-دنبال نمودن

بلا ،-آدم حیله گر-زرنگ-آسیب-زیان آزار

جنجالی-آن چه موجب هیاهو شود-آن چه بر سر زبان ها افتد

چاک و چیل-لب و لوچه-پک و پوز

زیر بار رفتن-قانع شدن-تحمل کردن

جفتک زن-لگد زن

دله کردن-کسی را به دلگی عادت دادن

زیر پای خود را سست دیدن-موقعیت خود را نااستوار دیدن-شغل و سمت خود را در خطر دیدن

آیینه‌ی اسکندری(آفتاب)

تته پته-لکنت زبان

زدن به قدش-دست دادن به شیوه جاهلی که با صدا همراه است و هنگام رسیدن به توافق در انجام کاری گویند

خرج از کیسه ی خلیفه کردن-از مال دیگران خرج کردن

باد در سر داشتن-تکبر و غرور داشتن

 

پَتَه-کاغذ مقوایی-مهره ی فلزی به جای پول-ژتون

دشت کردن-فروختن اولین جنس-نخستین بار پول گرفتن

آدم شش‌درچهار(شخص کوچک اندام و ریزنقش)

بِر و بِر-زُل-نگاه یکریز

آش پشت پا-آشی که در روز سوم پس از رفتن مسافر بپزند و به فقرا بدهند

باد توی گلو انداختن- باد به غبغب انداختن

خود را به کوچه ی علی چپ زدن-خود را بی اطلاع نشان دادن

از آب گل آلود ماهی گرفتن(از اوضاع درهم و آشفته بهره گرفتن)

دور از جناب ب-لانسبت

درش را گذاشتن-سکوت کردن-خاموش شدن

دست از پا خطا نکردن-هیچ کار اشتباهی نکردن-تکان نخوردن

پشت کسی را داشتن-هوای کسی را داشتن-از کسی حمایت کردن

از زیر سنگ در آوردن-چیزی را هر چند نایاب و تهیه‌اش دشوار باشد به دست آوردن
چپ چُس-اصطلاحی تحقیرآمیز برای خطاب

 

دود-دخانیات-مواد مخدر

خشت مالیدن-چاخان کردن-لاف زدن

برق از کسی پریدن-سخت ترسیدن-جا خوردن
 

دو شاخ-دارای دو شقه

زانو-قطعه ی استوانه ای با زاویه های گوناگون برای تغییر مسیر لوله یا گرفتن انشعاب

جناغ-استخوان جلو سینه ی مرغ
حرف کسی در رو داشتن-دارای نفوذ بودن
از این دنده به آن دنده غلتیدن(از درد یا فکر و خیال نخوابیدن)

اسم شب(کلمه‌ی رمز برای عبور به هنگام شب)

خراب شدن بر سر کسی-نزد کسی بار و بندیل گشادن و ماندن

داد و قال-داد و فریاد-قیل و قال

ترق و تروق-سر و صدای به هم خوردن دو یا چند چیز

از خجالت کسی در آمدن(محبت کسی را جبران کردن)

در دل آمدن-به دل برات شدن-به خاطر خطور کردن-احساس واقعه ای خوب یا بد کردن

خرس گنده-برای تحقیر به کسانی که اداهای خارج از سن خود در می آورند گفته می شود

زار بودن کار کسی-پیچیده و دشوار بودن کار کسی

 

بد آوردن-بد شانسی آوردن-زیان دیدن بر اثر پیشامد بد

تاب برداشتن-خم شدن-شکم دادن-لوچ شدن چشم

دسته کوک-ساعتی که از محل دسته کوک می شده است
 

بخت گشا-شانس آور-سبب خوش اقبالی-مایه ی سفید بختی

جا به جا-فورن-کسی که از جایی به جایی منتقل شود

اُزبَک(بی‌ریخت، ژولیده، ازخودراضی)

به تور کسی خوردن-سر راه کسی ظاهر شدن-گیر کسی آمدن

خرکار-پرکار

چاله چوله-جای پر از گودال-زمین ناهموار

تاخیر بردار-قابل عقب انداختن

به بخت خود پشت پا زدن-فرصت مناسبی را از دست دادن-از خوشبختی مسلمی چشم پوشیدن

تنگاتنگ-بسیار نزدیک به هم-بدون فاصله

بگو مگو-جر و بحث-مشاجره

تیپا زدن-با نوک پا ضربه زدن

 

بروز دادن-فاش کردن-آشکار ساختن-لو دادن

زاق-چشم زاغ چشم

از زور پسی(از روی ناچاری، اجبارن)

چزاندن-ضعیفی را آزار دادن

حق التدریس-مزد آموزگار
در به در شدن-آواره شدن-بی خانمان شدن-جا و منزل مناسبی نداشتن
تخمه بو دادن برای کسی-چاپلوسی کردن برای کسی
دم حجله کشتن گربه-زهر چشم گرفتن برای نخستین بار
خاله خامباجی-نگا. خاله خاک انداز

دم گاو به دست آوردن-قدرت و موقعیتی به دست آوردن-وسیله ای برای معاش به دست آوردن

دود و دم داشتن-بساط چای و قلیان یا تریاک گستردن

حاجی خرناس-لولو

دُرافشانی کردن-مشتی یاوه به هم بافتن

چاق بودن دماغ کسی-سالم و سرحال بودن

از پشت خنجر زدن-به نامردی به کسی آسیب رساندن یا او را از پای در آوردن

بله بران-قول و قرارهای پیش از ازدواج در میان خانواده های عروس و داماد

جل و پلاس خود را پهن کردن-در جایی اقامت کردن

افتادگی(پریشانی، احتیاج)

دمدمی مزاج-دمدمی

آقام که شما باشید-خدمت شما عرض کنم

 

تره خورد نکردن برای کسی-کم ترین اهمیتی برای کسی قایل نشدن

 
خودآموز-بدون آموزگار

 

دماغ را بالا کشیدن-اظهار نارضایتی کردن

ژاندارمری-نهادی که عهده دار حفظ نظم و قانون در بیرون از منطقه های شهری است

اختر در پیراهن کردن(بی قرار کردن)

هرمار-ز درد بی درمان-کوفت

رمل انداختن-پیش گویی کردن-فال برآوردن

بِدو-دوان دوان-کسی که بسیار می دود-سریع
دُم به دست دادن-بهانه به دست دادن-خود را گیر انداختن

پرت کردن حواس-حواس را از اصل موضوع منحرف کردن

انداختن باد به غبغب(تکبر کردن، قیافه گرفتن)

بارانداز-جای پیاده کردن بار

خانم بازی-معاشرت با زنان هرزه
راه کشیدن چشم-خیره شدن بی اراده به جایی بدون پلک زدن

جفتک پراندن-لگد زدن-بد رفتاری کردن-مخالفت کردن

برق از چشم کسی پراندن-سخت ترسانیدن

جبهه-میدان جنگ

با نگاه کسی را خوردن-با چشم خریدار یا شهوانی به کسی نگریستن
جِر خوردگی-بریدگی-پارگی

زدن نفوس بد-گفته ی کسی را به فال بد گرفتن-فال زدن

زیر جامه-زیر شلواری

خاطر جمع بودن-مطمئن بودن-یقین داشتن

پسله خور-آن که نزد دیگران کم می خورد و در نهان بسیار

پاشنه ی در-چارچوب در که لولا دارد و در روی آن می چرخد

آینه‌ی زانو-برآمدگی زانو

چوب پا-دو چوب بلند که پا در میان آن ها کنند و با آن ها راه روند
ژاکت-کت بافته شده از کاموا

دستی به سر و صورت کشیدن-خود را مرتب کردن-آرایش کردن

 

چوب پنبه-چوبی سبک برای بستن سر بطری

ر ِِنگ گرفتن-ضرب گرفتن-آهنگ رقص نواختن

از جا پریدن-یکه خوردن-عصبی شدن

رنگ انداختن-رنگ دلخواه را پیدا کردن

 

 

با کاره-کسی که هر کاری از او ساخته است

رنجیده شدن-آزرده خاطر شدن-آزرده دل شدن

 
دایی قزی-دختر دایی

درخت اگر-امید پوچ و واهی

حق التدریس-مزد آموزگار

چار طاق-به طور کامل

از چپ و راست(از همه سو، از همه جا)

از منبر پایین آمدن(از پرچانگی دست برداشتن، سخن را به پایان آوردن)

آب به آب شدن(تغییر آب و هوا دادن، بهبود یافتن به سبب سفر)
تو ذوق کسی خوردن-از سخن یا رفتاری دمغ شدن

حلال کردن-از تقصیر کسی گذشتن-طلبی را به کسی بخشیدن

تند کردن-سریع شدن در رفتار و حرکت-زبان گز کردن غذا
تف سر بالا-چیزی که مایه ی سرشکستگی و ننگ خود آدم باشد

آفتابه‌آب‌کن-پست ترین نوکر

 
 

اوا خواهر(مرد زن‌نما، مردی که علائق زنانه دارد)

پوست سگ به روی خود کشیدن-بی شرمی را به نهایت رساندن

بابا ماما-همه کاره ی محل-بزرگ لوطیان

خوشمزگی-شوخی کردن-بذله گفتن

از زورِ-از شدت-از بسیاری

از پشه گوشت کبابی خواستن(خواهش یا انتظاری نابه‌جا و نشدنی داشتن)
افتادن توی پوست کسی(کسی را وسوسه کرد)

آت و آشغال(وسایل کهنه و بی‌مصرف)

 

خاله خامباجی-نگا. خاله خاک انداز

ریزه پیزه-کوچک اندام-ریز نقش

خم به ابرو نیاوردن-رنجی را تحمل کردن

رشته برشته-حرف های بی هوده و بی معنی

چندر غاز-پول بسیار کم

بد مروت-نامرد-ناجوانمرد

حق آب و گل-امتیاز-اعتبار
ادا اطوار-پیچ و تاب و حرکات غیرطبیعی بدن برای جلب توجه

خاله در هم-همیشه نگران-همیشه اخم کرده

جد و آباد-آبا و اجداد-پدر و پدر بزرگان

از چشم کسی برق پریدن(شدت ضربه‌ای را که به کسی وارد شده است نشان می‌دهد)
جوشی کردن خود-خود را عصبانی کردن

چند پیرهن بیش تر از کسی پاره کردن-بیش تر از کسی تجربه داشتن

چاروادار-کسی که چهار پا را کرایه می دهد-آدم بی اصل و بی تربیت

چشمه آمدن-گوشه ای از مهارت خود را نشان دادن

دماغ خشکی-بی مغزی-دیوانگی

از سفیدی ماست تا سیاهی زغال(همه و همه چیز)

ذِله آوردن-به ستوه آوردن-خسته و عاجز کردن
رجاله-اراذل و اوباش

در ثانی-ثانیا-دوم

تنوره زدن-چرخ زدن و گرد شدن
چینه کش-بنایی که دیوار گلی می سازد

پا خوردن-فریب خوردن

 

تیله ی کسی بودن-گوش به فرمان کسی بودن-زیر اراده ی کسی بودن

خواه و ناخواه-از روی میل یا اجبار

از حساب پرت بودن-در اشتباه بودن

تر کردن لب-چیزی آشامیدن-به یک اشاره ترتیب کاری را دادن-حرف زدن

دست-بار-دفعه-مرتبه-واحد وسایل گوناگون

تاب-طنابی که از دو سو بر درخت یا دو ستون می بندند و در میان آن می نشینند

اُتُل(شکم، اتوموبیل)

 
اطفال باغ(گل‌های تازه)

فرسوده و خراب شدن

بالای چیزی پول دادن-برای چیزی پول خرج کردن

 

خاک تو سری-مصیبت زدگی-گرفتاری-بدبختی

 

پرونده سازی-گردآوری سندهای دروغین برای متهم کردن کسی

پس مانده-ته مانده-به کنایه به زن طلاق گرفته گفته اند

ریش و قیچی را دست کسی دادن-اختیار کاری را به دست کسی دادن
در قوطی هیچ عطاری یافت نشدن-به کلی نایاب بودن

از جیب رفتن(سود یا لذتی را از کف دادن)

دیم کاری-کشاورزی دیم

انگشت زدن-انگشت در چیزی فرو بردن-امضاء کردن با اثر انگشت

ریسک کردن-به کاری خطرناک دست زدن

دو به هم اندازی-فتنه انگیزی-سخن چینی

آغا‌پنبه-زن بسیار سفیدرو-عروسک پنبه‌ای

حلال واری-نگا. خلال وار

چنگول زدن-پنجه زدن

بار گردن کسی گذاشتن-کاری را به زور و اصرار به عهده ی کسی گذاشتن

به دهان ها افتادن-فاش شدن-بر سر زبان ها افتادن

خر ِ دیزه-لج بازی که به خود ضرر بزند

آجرپاره(جواب کسی که به‌جای بله می‌گوید آره)
بیرق کسی نخوابیدن-همواره کامروا بودن-پایدار بودن دولت و شکوه
خاطر نشان کردن-یادآوری کردن-تذکر دادن

جار و جنجال-داد و فریاد-نزاع و کشمکش

از جا پریدن(یکه خوردن، عصبی شدن)

رو به راه شدن-آماده و مهیا شدن

جان کسی به نانش بسته بودن-بسیار خسیس بودن که حاضر باشد جان بدهد نان ندهد

 

دُم کسی را گرفتن-از کسی پی روی و تقلید کردن-کسی را رها نکردن

افقی برگشتن-شهید شدن و روی دست‌ها تشییع شدن

روی پای خود ایستادن-به خود متکی بودن-به دیگران نیاز نداشتن

 

 

دهان به دهان گذاشتن-دهان به دهان شدن

خانه به دوش-بی خانمان-آواره

 

خرده فرمایش-فرمانی که از فرمانده ی نالایق و کوچک تر صادر شود-دستور بی جا

 
در کردن-شلیک کردن-خالی کردن

حاج خانم-عنوان احترام آمیز برای زنان مسلمان سالمند
چوب دو سر نجس-نگا. چوب دو سر طلا

 

پا به راه-سر به راه-آدم اهل و درست و حسابی

 

ازدست‌رفته(عاشق)

خود را بستن-پول دار شدن

خر داغ کردن-ناامید شدن-ناکام شدن

دوز و کلک-توطئه-مقدمات طرح کاری نامشروع

چار طاق-به طور کامل

پوست سگ به روی خود کشیدن-بی شرمی را به نهایت رساندن

خرده فروش-فروشنده ی اجناس در اندازه های کم

حشل-خطر

آدم استخوان‌دار(کسی که اراده و پشتکار دارد)
خلق تنگی-عصبانیت-خشمگینی

پاچه ورمالیده-بی شرم و پر رو-حقه باز

 

 

چای صاف کن-وسیله ای نوردار برای صاف کردن چای به هنگام ریختن به استکان یا فنجان

آتشی-تندخو-زودخشم

بانی خیر-نیکوکار-کسی که اثر خیر از خود بجا گذاشته است

خاله زنک-زن امل و دنیا ندیده-بی سواد و عامی-کسی که همواره درباره ی دیگران حرف می زند

زیر پا کردن-پیمودن-همه جا را گشتن

بار گردن کسی گذاشتن-کاری را به زور و اصرار به عهده ی کسی گذاشتن

به لج انداختن-به لجاجت انداختن

خش افتادن-خراش افتادن

آب رفتن زیر پوست کسی(پس از لاغری کمی فربه شدن)

چراغ چشمک زن-چراغی که خاموش و روشن می شود
آفتاب کردن(برای خشک کردن جلو آفتاب گذاشتن)
پَر دادن-دل و جرات دادن-مفت و مسلم از دست دادن
آفتاب خوردن-سختی کشیدن

پلاسیدن-پژمرده شدن-از دست رفتن تازگی و شادابی

جهان پهلوان-بزرگ ترین پهلوان دنیا-پهلوان جهان

خرده حساب با کسی داشتن-با کسی دشمنی قبلی داشتن

جهیز-اسباب خانه و زندگی که عروس به خانه ی شوهر می برد

خانه دار-رنی که اداره امور خانه را بر عهده دارد-کدبانو-زنی که شاغل نیست

تند و تیز- تند تیز

الابختکی(اتفاقی، تصادفی)

 

از بام خواندن و از در راندن-خواستن و به بی‌میلی تظاهر کردن
از پشه گوشت کبابی خواستن-خواهش یا انتظاری نابه‌جا و نشدنی داشتن
روغن حیوانی-روغنی که از جوشاندن و تصفیه ی کره به دست می آورند-روغن زرد

انگشت به دهان نهادن-متحیر ماندن

وسیله‌ی بازی (به‌ویژه برای کودکان)

روان کردن-از بر کردن

پشت بام-سقف بیرونی بام

مال دنیا
به محضِ-به مجرد ِ-همان وقت که

رکاب دادن-راهی جایی شدن

تو گود-ظرف عمیق برای آش و سوپ و جز آن ها
آخر و عاقبت-نتیجه‌ی خوب

 

زهر چشم-نگاه خشم آلود

دست کسی افتادن-گیر کسی افتادن

دامن بر آتش زدن-فتنه ای را شدیدتر کردن

از تو چه پنهان-راستش را بخواهی

چله نشینی-خانه نشینی
حالی شدن-فهمیدن-درک کردن
بالای چیزی پول دادن-برای چیزی پول خرج کردن

برقی-دستگاهی که با برق کار می کند-به سرعت-با شتاب

زپرتی-چیز یا شخص ناتوان-زوار در رفته-بی زور

حساب حاج هادی زغالی-حساب ساختگی

تخم شر-مردم آزار- شرور

بد قدم-نامبارک-بد شگون

بازرس-مامور بررسی و کنترل

دک و دهن-دک و پوز

پهلو گرفتن کشتی-به ساحل رسیدن و ایستادن کشتی

آب نخوردن چشم(امید نداشتن)
جریحه دار-زخمی-دل شکسته-رنجیده

دزد و حیز-نادرست و مکار

پُز دادن-خودنمایی بی جا کردن-فیس آمدن

خفگی-حالت فشردگی گلو و تنگی نفس

راه آهن-دو خط آهن موازی که قطار بر آن حرکت می کند

دزد و دغل-نادرست و مکار

بی در و پیکر-ولنگ و واز-بی حساب و کتاب-بی نظم و قاعده

بو دادن-بوی بد دادن-مشکوک بودن
جریحه دار کردن-زخمی کردن-رنجاندن-دل شکستن

از بر بودن(مطلبی را در حافظه داشتن)

حلاجی کردن-بررسی کردن-به تفصیل توضبح دادن

رشته-موضوع و زمینه ی چیزی یا کاری: رشته تحصیلی-رشته ی افکار

حاجی من شریک-کسی که خود را داخل کاری می کند و مدعی شراکت می شود

زود رنج-نازک دل-حساس

چمباتمه-حالت روی دو پا نشستن و زانوان را بغل کردن

 

دیمی حرف زدن-سخن گفتن بدون اندیشیدن-حرف بی هوده و مفت زدن
جنجال آفریدن-زمینه ای برای هیاهو و آشوب به وجود آوردن

به دست و پای کسی افتادن-با التماس تقاضای ترحم کردن-نهایت خاکساری کردن

دانش سرای عالی-آموزشگاه تربیت استاد

 

دخترینه-دختر-مونث

بر پا-سرپا-استوار-بلند شوید !

از کار در آمدن(آزموده شدن، نتیجه دادن)
آستین‌سرخود(هر چیزی که وسیله‌ی کاربردش همراهش است)
داد کشیدن-عصبانیت و خشم نشان دادن

به دق آوردن کسی-تا سر حد بیماری روحی یا مرگ کسی را رنج دادن
خنک-بی مزه-بی نمک-نچسب

از بن ناخن-ذخیره-بندگی-اطاعت

دم به ساعت-هر ساعت-هر لحظه

باد گرفتن-مغرور شدن

پاورچین-آرام و بی صدا راه رفتن

از سر کسی افتادن(عادتی را ترک کردن)

زیگزاک-خط شکسته-کنگره دار

بکسل کردن-چیزی را به دنبال خود کشیدن و بردن

 

 
جان من و جان شما-سوگند به جان من و شما