اضطراب و پارانویا دو بحث جدا از هم هستن اما در بسیاری مواقع اشتراکاتی با هم دارن که باعث می شه تا بعضی وقتا تشخیص اونا از هم سخت باشه.
هر دو آسیب موجب می شن تا فرد، احساسات منفی و ترسی رو تجربه کنه که شاید در شرایط عادی به اندازه ای که تصور می کنه، بزرگ و غیرقابل تحمل نیستن.
آدمایی که با نگرانی و دلواپسی همیشگی زندگی می کنن، بیشتر این دلهره رو دارن که از دید بقیه انسانی بدبین به نظر برسن یا بدگمانی هاشون موجب آزار دور و بریا بشه. یا حتی این موضوع هست که بقیه واقعا اونا رو بدبین تصور می کنن.
اینجور تجربه ای این سوالات رو پیش می آورد که این افراد، دچار اضطراب پارانوئیدی هستن؟ یا نگرانی می تونه به بدبینی منجر شه؟ در ادامه این مطلب به این پرسشا جواب داده و اثرات پارانویا و اضطراب رو بر زندگی روزمره بشر مورد بررسی قرار میدیم.
با ما همراه باشین.
بدبینی رو در زندگی تجربه کردین؟
اضطراب می تونه در نگاه فرد به خود و بقیه تاثیر مستقیم داشته باشه؛ احساسی مشابه به بدبینی. هر چی نگرانی شدیدتر باشه، درجه بدگمانیا بیشتر و بالاتر میشه.
اضطراب موجب تغییر فکر می شه
یکی از فاکتورهای قابل توجه اضطراب اینه که به شکلی طرز فکر شما رو تغییر میده که هیچوقت متوجه اون نمی شین. اشخاصی که با آسیب استرس و سراسیمگی درگیرن، عموما تفکرات منفی زیادی دارن، طوریکه میشه اونو به پارانویا تشبیه کرد.
اگه در بیشتر مواقع احساسات منفی به محیط دور و بر خود دارین و همیشه منتظر اتفاقای تلخ و بد هستین، احتمال اینکه دچار اضطراب باشین زیاده.
اضطراب چیجوری بدبینی می آورد؟
اضطراب تنها یه آسیب روانشناختی نیس، بلکه بیولوژیکی هم هست.
وقتی که دچار نگرانی میشین، فعالیتای شیمیایی مغزتون هم تغییر می کنه.
در روند کار پیام رسانای عصبی که مسئول کنترل احساسات و احساسات شمان، معطلی ایجاد شده و در نتیجه، روش فکر کردن فرد عوض می شه.
شاید شما متوجه اینجور تغییری نشید و خیال کنین که همه چیز به حالت عادی داره انجام میشه. اما واقعیت اینه که در اثر این اتفاق، تفکرات شما منفی شده و ممکنه مسائل عادی زندگی رو حل نشدنی تصور کنین.
این دقیقا روندیه که یه فرد بدبین تجربه می کنه.
با تاکید بر این موضوع که پارانویا و اضطراب، به طور کامل از هم جدا از هم هستن، در زیر تعدادی از تشابهات این دو آسیب رو برشمرده ایم:
نگرانی از وقوع حوادث بد
بیماران گرفتار به پارانویا و اضطراب، هر دو بیشتر بدترین سناریوهای رو تو ذهن خود پرورش میدن.
به طور مثال، یه کودک مضطرب دایم این ترس رو داره که والدین خود رو در اثر تصادف رانندگی از دست میده. کودکی که دچار پارانویاست هم تفکراتی مثل این داره که مثلا افراد ناشناس به دنبال پدر و مادرش هستن تابه اونا آسیب برسانند و مطمئنه که این اتفاق می افته.
آدمایی که دچار اضطراب هستن، عموما نگران مسائل غیرمنطقی هستن. کسایی که بدبینی دارن، همیشه بدترین و منفی ترین حالت یه اتفاق رو متصور شده و اونو به سرنوشت و حکم الهی نسبت میدن.
نگرانی از وجود خطر یا مریضی در مورد خودشون
فردی که دچار حملات اضطرابی می شه، بیشتر فکر می کنه که دچار یه مریضی صعب العلاج یا خطرناکه. این افراد در بیشتر مواقع به دنبال پیدا کردن نشونه های شکلای جور واجور بیماریا هستن چون باور دارن که با یه آسیب درمان ناپذیر رو به رو هستن. شدت ترس اونا به حدیه که تشخیص پزشکان رو باور ندارن و خیال می کنن دکتر با اونا صادق نیس.
افراد بدبین و پارانوئید هم تفکرات مشابهی با درجه بدگمانی بیشتری رو دارن. مثلا یه فرد پارانوئید ممکنه پیش خود فکر کنه که دکتر معالج، اونو مریض کرده. درجه کژاندیشی این بیماران بعضی وقتا به حدی زیاده که حتی ممکنه درد(ی که وجود نداره) رو هم حس کنن و فکر کنن که به موجب این درد خواهند مرد.
بقیه به طور عجیبی به اونا نگاه می کنن
کسایی که به آسیب اضطراب دچار هستن، همیشه به غلط تصور می کنن که مردم طور دیگری به اونا نگاه می کنن. مثلا وقتی وارد یه سالن می شن، خیال می کنن همه به اونا چشم دوخته و پشت سرش حرف میزنن. یا زیر لب اونو قضاوت می کنن. افراد گرفتار به پارانویا هم همین احساس رو دارن. این در حالیه که این نگاه بیمارگونه این افراده و واقعیت با تفکرات اونا به طور کامل فرق داره.
مراتب اضطراب در افراد جورواجور، فرق داره.
مثلا، بعضی افراد وسواس دست شستن دارن چون می ترسن که میکروب و باکتری موجب مریضی اونا شه.
این رفتار شاید از دید دور و بریا، نمونه پارانوئید باشه، اما یه رفتار اضطراب گونه س.
یا مثلا کسی که از شدت استرس و ترس، هنگام پریدن داد میکشه، پارانوئید نیس، بلکه یه آدم نگران هستش.
چیجوری میشه فرق پارانویا و اضطراب رو مشخص کرد؟
با وجود همه تشابهات این دو آسیب، اونا دو فرق بسیار روشن با هم دارن.
فردی که به بدبینی شدید مبتلاست، بیشتر به توهم و خیالات واهی دچاره و مشورت دادن به اون هیچ کمکی در رفع این توهمات نداره. پارانویا یه مریضی دنباله داره و به سختی میشه اونو متوقف کرد.
افراد گرفتار بسیار بیشتر از افراد نگران، توهم توطئه و خطر دارن.
افراد مضطرب همونجوریکه از نامشون پیداست، فقط دچار ترس و نگرانی هستن و از نظر پزشکی نمیشه اونو به پارانویا تشبیه کرد.
تشخیص فرد بدبین از مضطرب
این کاریه که فقط یه دکتر متخصص می تونه بکنه. اما به صورت کلی میشه گفت که پارانویا خیلی عادی نیس و افراد محدودی دچار توهمات اینطوری هستن. البته باید اشاره داشت که افراد شیزوفرن و کسایی که داروهای روان گردان مصرف می کنن از این قانون مستثنا هستن.
شاید نگرانیا و تفکرات منفی شما از دید بقیه بدبینی و کژپنداری تلقی شن، اما شک نکنین که در بیشتر موارد افراد دچار اضطراب و نگرانی هستن.
حالا خوبیش اینه آسیب اضطراب قابل درمانه.
تعریف و نشونه های پارانویا
پارانویا یا پارانوئید، همونجوریکه اشاره کردیم، حالتیه که فرد توجه زیادتر از اندازه به سلامت جانی و مالی خود داره و در همین زمینه خود رو شکنجه و آزار میده. این افراد عموما در این فکر هستن که عوامل انسانی، طبیعی یا ماورا طبیعی، اونا، دارایی و افراد خونواده شون رو تهدید می کنن. یا تصور می کنن که همه در فکر توطئه چینی علیه اونا هستن.
در این نوع مریضی که یکی از گونه های روان‌گسیختگیه، فرد گرفتار، تماس با واقعیت رو از دست میده و حتی ممکنه به فعالیتای خطرناک مثل خودکشی دست بزنه.
از عادی ترین نشونه های پارانویا میشه به موارد زیر اشاره کرد:
- توهمای شنیداری
- خشم
- خشونت
- انزواطلبی
- مشکلات گفتاری
- کژپنداری: مثل اینکه دوست شما می خواهد شما رو مسموم
- مبادرت به خودکشی
حمله اضطرابی چیه؟
حمله اضطرابی رو میشه به حمله ترس‌گونه تشبیه کرد؛ شرایطی که فرد در اون ترس و نگرانی زیادی رو تجربه می کنه و تصور می کنه که مثلا خواهد مرد. این حمله عموما در حد ۱۰ دقیقه بیشتر ادامه نداره اما نشونه های روانی و فیزیکی زیادی، از جمله موارد زیر به دنبال داره که فرد در طول حمله اونا رو تجربه می کنه:
- تپش قلب شدید و کوبشی
- فشار قلب
- درد قفسه سینه
- عرق کردن / یخ کردن بدن
- تنگی نفس
- سردرد سبک
- ضعف عضلانی / لرزش
- احساس نبود کنترل
- ترش شدید از مرگ
- نابودی شخصیت / احساس جنون
- تهوع
- نیاز به اجابت مزاج / ادرار کردن
- سنگینی سر / سر درد
راهکارهای رفع اضطراب
واسه درمان آسیب نگرانی در درجه اول بهتره به دکتر متخصص مراجعه کنین چون روشای درمان و آرامش اضطراب با همدیگه فرق دارن. واسه آرامش این درد شما باید یه سری تمرینات روزانه رو انجام بدین. اما در ادامه درمان شما نه فقط موجب از بین رفتن این آسیب میشین، بلکه از برگشت دوباره اونم پیشگیری می کنین.
پس، به نظر کارشناس این بحث نیاز دارین. اما واسه مدیریت کردن اضطراب و به دست گرفتن کنترل اون می تونین موارد زیر رو روزانه در خونه تمرین و تکرار کنین:
- همیشه ورزش کنین: ورزش فیزیکی باعث کاهش نشونه های اضطراب و تقویت سیستم عصبی می شه.
- تکنیکای آرامش رو بیاموزید و تمرین کنین: مدیتیشن، شل کردن عضلات و تصویرسازی ذهنی
- خواب کافی و باکیفیت داشته باشین: خواب یکی از بهترین روشای درمانی استرس هستش.
- حساسیتای خود رو به صورت سیتماتیک کم کنین: با برنامه ریزی و کم کم، از اندازه ترسا و نگرانیای خود کم کنین.
- فعالیتای سرگرمی خود رو زیاد کنین: لازم نیس همیشه جدی و خشک رفتار کنین، تلاش کنین مسائل روزمره زندگی رو به کارای خوشحال و جذاب تبدیل کنین.
- سرگرمیای سالم داشته باشین: موسیقی خوشحال، فیلمای کمدی، بازیای دسته جمعی و …
- کار هنری انجام بدین: هنر یکی از بهترین روش ها واسه درمان و کاهش اضطرابه.
